پرفشاری خون
فشار خون بالا در ایران و جهان
فشار خون بالا یکی از مهمترین عوامل خطرساز بیماریهای قلبی عروقی قابل تغییر و کنترل است. فشار خون بالا در جوامع گوناگون از شیوع متفاوتی برخوردار بوده و در کشورهای مختلف جهان بر حسب جوامع گوناگون ، شیوعی بین 10 تا 60% دارد.
با آنکه اندازه گیری فشار خون به آسانی صورت می گیرد ولی سالها طول می کشد تا آشکار شود. در بعضی از کشورهای صنعتی حدود 25% از بزرگسالان فشار خون دیاستولی بیش از 90 میلی متر جیوه دارند. در کشورهای رو به توسعه میزان شیوع ، مشابه کشورهای اروپایی و یا دیگر جوامع کشورهای پیشرفته است و دامنه فراوانی فشار خون بالا در بزرگسالان بین 10 تا 20% می باشد و ظاهراً تنها در چند جامعه که در ارتفاعات بسیار بالا زندگی می کنند و یا به جوامعی که به فرهنگهای ابتدایی تعلق دارند مثل جوامع ساکن در جزایر اقیانوس آرام و آسیا ، آفریقا و آمریکای جنوبی استثناً سطح فشار خون پائین است.
در کشورهای غربی عمدتاً بیماری سرخرگ های کرونر قلب و در ژاپن ، تایوان و به احتمال زیاد هندوستان، مرگ به علت سکته مغزی شایعتر است. در اغلب کشورها در بزرگسالان از هر چهار نفر، یک نفر مبتلا به فشار خون بالاست. آخرین بررسی میزان سلامت در آمریکا حاکی از این است که 25% مردان و 21% زنان فشار خون بالاتر از 90/140 میلی متر جیوه دارند. با این وجود شیوع فشار خون بالا در این کشورها در دهه های گذشته کاهش قابل ملاحظه ای داشته که می تواند به علت دقت بیشتر در اندازه گیری و تشخیص فشار خون بالا و یا حاصل اقدامات وسیع در جهت پیشگیری اولیه بیماریهای قلبی عروقی در این کشورها باشد.
شیوع فشار خون بالا در کشورهای اروپایی نیز در همین حدود دکر شده و در کشورهای اروپای شرقی بالاتر از اروپای غربی بوده است. در منطقه مدیترانه شرقی و خاورمیانه ، شیوع فشار خون بالا از 10% تا بیش از 17% گزارش شده است. تغییرات سریع اجتماعی و اقتصادی این کشورها در دهه های اخیر سبب شده که شیوع بسیاری از عوامل خطرزای بیماریهای قلبی عروقی در این کشورها افزایش یابد.
در کشور آمریکا 20% جمعیت مبتلا به فشار خون بالا هستند. همچنین مشخص شده است که 19% زنان سفیدپوست و 24% مردان سفید پوست و 35% مردان سیاه پوست و 34% زنان سیاه پوست فشار خون بالا دارند. و افزایش فشار خون سیستولیک در زنان تا 80 سالگی و در مردان تا سن 70 سالگی ادامه پیدا می کند. افزایش فشار خون دیاستولیک زودتر و در مردان تا سن 55 سالگی متوقف می شود. در زنان بالغ افزایش فشار خون به آرامی شروع شده و در میانسالی ( 50 سال و بیشتر ) شتاب بیشتری می گیرد و در سنین 60-50 سالگی با مردان برابری می کند. در ایران مطالعات انجام شده حاکی از روند افزایشی شیوع فشار خون را دارد. در تهران در بررسی انجام شده ( طرح سلامت و بیماری که در 24 استان کشور 1372-1369 )، فشار خون دیاستولی mm/Hg 90≤ در 14% از افراد 69-12 سال و در 38% کل افراد بررسی شده در این طرح در تهران افزایش فشار خون دیاستولی گزارش شده است.
و نتایج چندین مطالعه در کشور نشان می دهد که به جز دو گروه سنی 29-20 و 39-30 سال شیوع پرفشاری خون در مردان بیش از زنان است. در استان فارس نیز مطالعات انجام شده چه بصورت ملی و چه بصورت منطقه ای، روند افزایش فشار خون را در زنان دو برابر مردان نشان می دهد.
راهکارها:
با توجه به روند افزایشی پرفشاری خون در استان، دانشگاه علوم پزشکی شیراز ، حوزه معاونت بهداشتی ، واحد بیماریهای غیرواگیر با حمایت هیات رئیسه محترم دست به ابتکار جدیدی زده است و آن نوشتن طرح جامع عملیاتی بطور وسیع برای مقابله با ریسک فاکتورهای بیماریهای قلبی عروقی می باشد و برای رسیدن به اهداف این طرح 5 سال مداخله صورت خواهد گرفت و در پایان 5 سال میزان شیوع فاکتورهای خطر را قبل از مداخله مقایسه خواهد نمود. لازم به توضیح است در این طرح علاوه بر کلیه واحدهای تابعه حوزه معاونت بهداشتی ، معاونتهای درمان و پشتیبانی و آموزشی ، اداره تربیت بدنی و سایر سازمانها و ادارات خارج از دانشگاه نیز به نوعی درگیر خواهند شد و چون دستور ریاست محترم جمهور در مقابله با دو عامل مهم مرگ و میر یکی سوانح و حوادث و دیگری بیماریهای قلبی عروقی و نیز دستور وزیر محترم بهداشت و درمان می باشد، لذا مستدعی است سازمان محترم نظام پزشکی تبلیغات وسیع در خصوص کنترل و پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی از طریق اعضای محترم آن سازمان بنماید تا کمتر شاهد مرگ و میر به علت بیماری های قلبی عروقی در سنین جوانی باشیم.
منابع:
1. اصول طب داخلی هاریسون 2001- بیماریهای قلب و عروق – مترجم: دهنادی مقدم، انوش، ناشر : موسسه فرهنگی انتشاراتی تیمورزاده – نشر طیب – چاپ اول – بهار 81 – صفحات 244-227
2. برنامه کشوری پیشگیری و کنترل فشار خون بالا – وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی معاونت سلامت – مرکز مدیریت بیماریها – فروردین 84
3. Grow Hill Brunwald E. Heart Diseases. New York MC pup. 2002 chapter 11,p:65-